घरखरेदीतले कर

घर घेताना विविध स्वरूपाचे कर भरावे लागतात. त्या करांव्यतिरिक्तही इतर अनेक खर्च असतात. त्या सर्व खर्चांचा घर घेण्याआधीच विचार करायला हवा आणि त्यासाठी पैशांची तजवीजही.

घरांच्या सतत वाढत्या किमतींमुळे सामान्य माणसाला स्वतःचं घर घेणं खरोखरच कठीण बनलं आहे. असं असतानाही आर्थिक ओढाताण झेलत गृहकर्ज घेऊन अनेकजण मुहूर्तावर नवीन घराचं बुकिंग करतात. घर कुठे घ्यायचं, किती चौरस फुटांचं घ्यायचं, कुठल्या मजल्यावर घ्यायचं इत्यादी बाबींचा विचार सर्वप्रथम केला जातो. मग एखादी चांगली ऑफर शोधून मुहूर्ताच्या दिवशी घराचं बुकिंग केलं जातं. हे करताना मात्र बरेचदा या खरेदीवर लागणाऱ्या वेगवेगळ्या करांचं भान ठेवलं जात नाही. या दृष्टीने या करांचा एक आढावा.

मुद्रांक शुल्क ( Stamp Duty )

सध्या घरखरेदी करताना सरसकट ५ टक्के मुद्रांक शुल्क भरावं लागतं. त्यात मुंबई वगळता इतर ठिकाणी दिनांक १ एप्रिल २०१३ पासून १ टक्क्याची वाढ झाली आहे. म्हणजे आता सरसकट ६ टक्के मुद्रांक शुल्क आकारलं जाणार आहे. हे करारात नमूद केलेल्या किमतीवर लागते. तसंच किंमत रेडी रेकनरच्या किमतीपेक्षा कमी असल्यास रेडी रेकनरच्या किमतीवर लागते.

नोंदणी फी ( Registration Fee )

प्रचलित नियमानुसार नोंदणी फी ही १ टक्का किंवा जास्तीत जास्त ३०,००० एवढी आहे. मुद्रांक शुल्क आणि नोंदणी फीचा बोजा घर खरेदी करणाऱ्यावर असतो.

सेवा कर ( Service Tax )
​
१ जुलै २०१० पासून बांधकाम चालू असलेल्या घराची खरेदी करत असाल तर बांधकाम व्यावसायिक ३.०९ टक्के एवढा सेवाकर आकारू शकतो. काही बांधकाम व्यावसायिक ऑफर देताना सेवाकर वेगळा लागणार नाही, असं सांगतात. पण ही रक्कम इतर छुप्या पद्धतीने ते वसूल करतात, हे वेगळं सांगायला नको.

मूल्यवर्धित कर ( Value Added Tax )
​
१ एप्रिल २०१० पासून सरसकट १ टक्का मूल्यवर्धित कर आकारणी सुरू झाली आहे. त्याचा बोजा बिल्डरवर असून घर खरेदीदारांवर पडता कामा नये, असा उद्देश असला तरी अनेक घर खरेदीदारांचा अनुभव वेगळा आहे. याबाबत सर्वोच्च न्यायालयात केस दाखल असून तो निकाल लागेपर्यंत संभ्रम राहणार हे ​ निश्चित.

वरील करांशिवाय कार्पेट एरिया, बिल्टअप एरिया, सुपर बिल्टअप एरिया यातला फरक, उंच इमारतीसाठी फ्लोअर राइज, पार्किंग, एकाच वेळी घेण्यात येणारा देखभाल आणि दुरुस्ती निधी तसंच पुढे कायम येणारा वार्षिक मालमत्ता कर याचा खर्चही घर खरेदी करणाऱ्यांना उचलावा लागतो.

हल्ली या सर्व करांचा भरणा केल्यावरही घराचा ताबा घेतला तरी आज भागत नाही. याचं कारण केवळ चार भिंती असून चालत नाही तर घर सजावटीसाठी मोठी किंमत मोजावी लागते. याशिवाय सोसायटी फॉर्मेशन खर्च, इलेक्ट्रिक मीटर भाडं वगैरे खर्चही रांगेत उभे असतात.

वरील करांचा आणि खर्चाचा हिशेब केला तर ५० लाख रुपये किमतीचं घर खरेदी करताना केवळ करांच्या रूपाने १० टक्के कर म्हणजे ५ लाख रुपये भरावे लागतात. याशिवाय वर सांगितलेले इतर खर्चही करावे लागतात. या सर्वांचा विचार खरेदीचा निर्णय घेण्याआधीच करून त्यासाठी पैशांची तजवीज करणं उत्तम.